Bartiméusfonds: inclusievere werkvloer voor mensen met een visuele beperking

Uit recent onderzoek bleek dat slechts 29 procent van de mensen die visuele Zvw ZG-zorg declareerden in de periode 2015 tot en met 2018 en tussen de 15 en 65 jaar oud waren een betaalde baan heeft gehad. Volgens onderzoekster Eline Heppe kunnen er op jonge leeftijd al belangrijke stappen worden gezet richting een inclusievere werkvloer. Programmacoördinator en ervaringsdeskundige Tjarda Struik wijst op de verantwoordelijkheid van werkgevers: “Werkgever, begin bij jezelf!”   Eind vorig jaar verscheen het rapport ‘Visueel in Beeld’, waarin de arbeidsuitkomsten beschreven werden van mensen die visuele Zvw ZGzorg declareerde in de periode 2015 tot en met 2018. “Van de mensen die tussen de 15 en 65 jaar oud waren en in de periode tussen 2015 en 2018 Zvw ZG-Zorg declareerden heeft 29 procent een betaalde baan gehad,” vertelt Eline Heppe.   Heppe is verbonden aan de Vrije Universiteit (VU) en Koninklijke Kentalis en voerde samen met twee collega-onderzoekers Chris van Klaveren en Ilja Cornelisz van het Amsterdam Center for Learning Analytics (ACLA) het onderzoek uit. “Bijzonder aan dit onderzoek is dat we met gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) hebben gewerkt,” aldus Heppe.   “Er is in Nederland geen centrale registratie van mensen met een visuele beperking, wat grootschalig onderzoek lastig maakt. Dankzij financiële ondersteuning van het Bartiméus Fonds konden we echter een pionierend onderzoek doen. Daarbij ontdekten we dat we door middel van declaratiebestanden meer inzicht konden krijgen in de arbeidsparticipatie van mensen met een visuele beperking.”   MINDER WERK EN MINDER SCHOLING Heppe en collega’s gebruikten de gegevens van 61.801 mensen die tussen 2015 en 2018 via de zorgverzekeringswet (Zvw) visuele Zintuiglijk gehandicaptenzorg (ZG) hadden gedeclareerd. Deze gegevens werden vergeleken met een willekeurige steekproef uit de gehele Nederlandse populatie. “Nog niet eerder zijn de gegevens van zoveel mensen met een visuele beperking voor een dergelijk onderzoek gebruikt,” aldus Heppe.   Uit het onderzoek bleek dat slechts 29 procent van de mensen die visuele Zvw ZGzorg hadden gedeclareerd in de periode tussen 2015 en 2018 en in de leeftijd van 15 en 65 jaar waren een betaalde baan heeft gehad. Het landelijk gemiddelde lag in die periode voor dezelfde leeftijdsgroep op bijna 84 procent. Over het algemeen zagen we in deze groep ook relatief vaker een lager opleidingsniveau.   Zo had in de leeftijdscategorie 20-30 jaar onder een willekeurige steekproef van Nederlanders minder dan 5 procent als hoogste opleiding het basisonderwijs genoten. Terwijl dit in dezelfde leeftijdsgroep bij de mensen die visuele ZGzorg hadden gedeclareerd meer dan 40 procent was.   TOEGANG TOT HET LEVEN Tjarda Struik is gemeenteraadslid in Zeist en programmacoördinator Onderwijs & Werk bij het Bartiméus Fonds, een goed doel dat zich inzet voor een inclusieve samenleving voor mensen die slechtziend of blind zijn. “We waren geschokt toen we deze uitkomsten hoorden,” vertelt Struik. “Hoewel we natuurlijk al wisten dat de cijfers waarschijnlijk laag waren.” Struik heeft zelf een visuele beperking en weet dus uit de eerste hand hoe belangrijk betaald werk is.   “Een betaalde baan is de toegang tot veel dingen in het leven,” aldus Struik. “Als je altijd rond moet komen van een uitkering blijven er toch veel dingen buiten je bereik.”   BEGINNEN OP JONGE LEEFTIJD Als oorzaak van de lage arbeidsparticipatie noemt Struik onder meer de moeite die het mensen met een visuele beperking kost om te studeren. “Tien procent van je energie ben je al kwijt aan het organiseren van dingen om de studie heen,” vertelt Struik.   Maar ook in een eerdere fase valt er volgens Struik nog veel  te winnen. “Het onderwijs kan nog veel inclusiever worden. Ik denk dat kinderen met een visuele beperking bijvoorbeeld vaak prima regulier onderwijs kunnen volgen. Dan leer je andere kinderen ook op jonge leeftijd dat er verschillen zijn.”   Heppe sluit zich hierbij aan: “Studies laten zien dat je op jonge leeftijd al met diversiteit moet beginnen. Dan kweek je een mooie basis waarbij het maatschappelijk heel normaal is dat er bijvoorbeeld ook mensen met een visuele beperking op de werkvloer zijn.”   Naast opleiding zijn er volgens Heppe ook andere factoren die invloed kunnen hebben op de loopbaan van mensen met een visuele beperking. “Daar gaan we in een vervolgonderzoek naar kijken.” Dit vervolgonderzoek is per 1 september gestart en gaat zich niet alleen richten op mensen met een visuele beperking, maar ook op mensen met een auditieve beperking. De nieuwe naam van het onderzoek is ZG in Beeld en het wordt verricht door Chris van Klaveren (ACLA/VU), Ilja Cornelisz (ACLA/VU), Teun van Dommelen (Kentalis/VU) en Eline Heppe (Kentalis/VU). Het onderzoek wordt mogelijk gemaakt door het Bartiméus Fonds, Koninklijke Visio, en Koninklijke Kentalis.   DIVERSITEIT ALS KRACHT “Werkgevers zien bij een sollicitatie toch vaak als eerste mijn blindengeleidestok,” vertelt Struik. “Het kost heel veel moeite om werkgevers te overtuigen dat jouw beperking niet hun beperking wordt.” Struik wijst erop dat het juist ook een kracht kan zijn als een bedrijf een divers personeelsbestand heeft: “Je moet als bedrijf nadenken hoe een handicap juist een unique selling point zou kunnen zijn. Voor een raad van bestuur kan een diverse samenstelling bijvoorbeeld een kracht zijn en ook in het communicatiebeleid is diversiteit een meerwaarde.”   Meer informatie vindt u op: www.bartimeusfonds.nl