Muziek waar mensen van houden kan stress, angst en pijn verminderen en dat is nog maar een kleine greep uit alle positieve effecten die muziek op het brein kan hebben. Muziektherapie kan helpen bij mensen met alzheimer, parkinson, epilepsie, autisme en mensen met een depressie, is te lezen in het boek ‘Ons Creatieve Brein’ van professor Dick Swaab. We spraken met hem over de kracht van muziek en het magische effect van Mozart.

Mozarteffect

“Muziek kan een grote impact hebben op mensen in alle levensfases. Dat begint al tijdens de tweede helft van de zwangerschap. In de baarmoeder al zijn kinderen gevoelig voor melodie, toonhoogte en ritme. We zijn dus al voor onze geboorte muzikaal. Prematuren die in de couveuse Mozart horen verbruiken minder energie, nemen beter zuurstof op, groeien sneller in gewicht en kunnen hierdoor sneller uit het ziekenhuis. Saillant detail hierbij is dat dit effect specifiek bij de muziek van Mozart optreedt en niet bij de muziek van Bach. Ook is gebleken dat muziek het stressniveau omlaag kan brengen, gemeten aan cortisolwaarden, verbeterde ademhaling, pijnscores en zuurstofverzadiging. Dit geldt niet alleen voor prematuren, maar ook voor een aantal diersoorten en bij mensen van alle leeftijden.”

Muzieksmaak

“Muziek van vroeger kan hele levendige herinneringen
activeren in het brein en werkt daarnaast in op de motoriek, waardoor mensen gaan dansen of meebewegen op de maat.
Muziek werkt in op het zenuwstelsel en kan brein en lichaam activeren of kalmeren. Het grootste effect wordt gezien bij muziek waar mensen van houden. Muzieksmaak wordt vooral bepaald door de muziek die mensen horen tijdens de adolescentie. Wanneer ik zelf problemen heb zet ik mijn lievelingsmuziek, het Requiem van Mozart op om weer rustig te worden. Wanneer mensen muziek horen waar zij van  ouden, dan worden de belonende systemen in de hersenen geactiveerd, waardoor dopamine en oxytocine vrijkomen. Het is zelfs mogelijk om verslaafd te zijn aan muziek. Bij musicofilia kunnen mensen zo geobsedeerd zijn met muziek dat het ten koste gaat van het normale leven. Amusia is het tegenovergestelde. Zo is er een vrouw met amusia voor wie liedjes hetzelfde klinken als het lawaai van potten en pannen die op de grond vallen.”

Ontwikkeling

“Er is een verschil tussen het luisteren naar muziek en het maken van muziek. Wanneer kinderen op jonge leeftijd een instrument leren bespelen heeft dit een positieve invloed op de IQ-score, het korte termijn geheugen en de taalvaardigheden. Muziek en taal
zijn sterk overlappend. Zo kunnen mensen met afasie via het zingen weer leren spreken. Bij kinderen op de lagere school werd gezien dat muziekles zorgde voor nieuwe hersenverbindingen
tussen beide hersenhelften.

De kinderen leren niet alleen muziek maken, maar de hersenveranderingen die daaruit voortkomen zorgen ervoor dat zij op bijna alle vlakken vooruitgaan. Ook op hogere leeftijd zijn er gunstige effecten van het musiceren. Zo liet onderzoek bij tweelingen van 65 jaar en ouder zien dat het leren bespelen van een instrument het krijgen van alzheimer uitstelt.”

Wellicht toch de moeite waard om meer tijd te besteden aan het maken van muziek, ongeacht de leeftijd. Al heeft Dick Swaab zelf zijn muzikale carrière op jonge leeftijd al in de wilgen gehangen vanwege de onplezierige pianolessen van zijn strenge grootmoeder. Hoewel hij nog graag luistert naar muziek van Mozart of Mahler, schept hij tegenwoordig meer plezier in het onderzoeken, schrijven en onderwijzen over de effecten van muziek op het brein.