Jaarlijks worden er in Nederland ongeveer 50.000 mensen door een beroerte getroffen. Dit leidt tot veel leed en hoge kosten voor de gezondheidszorg. Cardioloog Janneke Wittekoek ziet graag dat mensen zelf risicofactoren voor een beroerte in de gaten houden: “Leer je eigen polsslag kennen en meet af en toe je bloeddruk.”
Een beroerte (ook wel CVA genoemd) is een verzamelnaam voor verschillende processen die in de hersenen kunnen plaatsvinden: een TIA, een herseninfarct en een hersenbloeding. Van deze drie zaken komen de TIA (transient ischemic attack) en het herseninfarct het meeste voor. Een TIA en een herseninfarct ontstaan op dezelfde manier: er loopt een stolsel vast in een bloedvat van de hersenen. Bij een TIA lost dit stolsel vanzelf op, bij een herseninfarct niet. De gevolgen van een beroerte hangen af van de plaats waar het stolsel vastloopt en kunnen uiteenlopen van overlijden tot verlammingen en emotionele veranderingen.
1 GEZONDE LEEFSTIJL
“Beroertes zijn een onderdeel van de hart- en vaatziekten,” vertelt cardioloog Janneke Wittekoek. “Dus als je een beroerte wilt voorkomen, spreek je al snel over de bekende risicofactoren voor het verbeteren van hartgezondheid.” Wittekoek is de directeur van HeartLife klinieken, een expertisecentrum voor hart en gezondheid. HeartLife richt zich op hart- en vaatziekten bij vrouwen, met speciale aandacht voor preventie. “Bij het verbeteren van hartgezondheid gaat het bij preventie vooral over zaken als stoppen met roken, de bloeddruk laten dalen, de bloedsuiker en cholesterol op orde brengen. Het zijn factoren die je voor een groot deel met een gezonde leefstijl op orde kunt krijgen en houden.”
BOEZEMFIBRILLEREN
Naast de algemene risicofactoren voor hart- en vaatziekten is boezemfibrilleren een specifieke risicofactor voor beroertes. Wittekoek: “Door boezemfibrilleren kunnen er bloedstolsels in het hart ontstaan die uiteindelijk tot een beroerte kunnen leiden.” Een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van boezemfibrilleren is overgewicht. Volgens Wittekoek moeten we de verantwoordelijkheid voor het bestrijden van overgewicht niet alleen bij mensen zelf neerleggen. “In Nederland heeft meer dan de helft van de bevolking al overgewicht. Het is een multifactorieel probleem. We worden in de westerse wereld overal verleidt tot het eten van slechte voedingsmiddelen en we bewegen te weinig.” Wittekoek wijst in dit kader op de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI), een programma waarin aandacht is voor eetgewoontes, voeding en bewegen. De GLI is beschikbaar via de huisarts en wordt vergoed voor mensen die een bepaalde mate van overgewicht hebben.
KEN JE GETALLEN
Naast het advies om gezond te leven, roept Wittekoek mensen ook op om zelf risicofactoren te meten. “Ken je getallen.” aldus Wittekoek. “Meet naast je gewicht ook een keer je bloeddruk. Bij vrouwen is een hoge bloeddruk de belangrijkste oorzaak van beroertes.” Als je zelf je bloeddruk meet en deze blijkt tegen 140/90 aan te zitten, is het volgens Wittekoek aan te raden om dit eens met je huisarts te bespreken. Ook wijst Wittekoek op het in de gaten houden van je cholesterol, je bloedsuiker en je polsslag. “Je slagader is goed te voelen in je pols of in je hals. Het is verstandig je eigen polsslag te leren kennen en deze af en toe te meten. Heb je een polsslag van meer dan honderd per minuut, of is hij onregelmatig, dan zou er sprake kunnen zijn van een hartritmestoornis, die weer beroertes kan veroorzaken.”
SAMENSPEL VAN FACTOREN
In 2020 stierven ongeveer 8.800 Nederlanders aan een beroerte. Bijna 360.000 Nederlanders leven met de gevolgen van een hersenbloeding of een herseninfarct.2 Wittekoek hoopt dan ook dat de bewustwording over bovenstaande risicofactoren zal toenemen. “Als ik zie dat het grootste gedeelte van onze verpleeghuizen bezet wordt door vrouwen die geïnvalideerd zijn door een beroerte, word ik daar wel verdrietig van.” Wittekoek wijst erop dat er voor allerlei organen en ziektes preventief onderzoek is, maar niet voor hart- en vaatziekten.
“Terwijl dat wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak is, en daarbij leggen we de verantwoordelijkheid wel heel erg bij mensen zelf neer. Misschien is het een goed idee om bij iedereen standaard verplicht de risicofactoren in kaart te brengen.” Wat de zaak extra gevaarlijk maakt, is dat vele ‘kleinere’ afwijkingen, samen toch voor een fors verhoogd risico kunnen zorgen. Wittekoek: “Risicofactoren versterken elkaar. Als alle risicofactoren een klein beetje te hoog zijn, is dat nog slechter dan wanneer één risicofactor echt verhoogd is. Bij de vrouwen die ik in mijn praktijk zie, is vaak sprake van een beetje overgewicht, ze hebben een beetje te hoog cholesterol en ze hebben een iets verhoogde bloeddruk. Met al die relatief kleine afwijkingen wordt dan niets gedaan, maar door het samenspel zie ik de gevolgen uiteindelijk wel in mijn spreekkamer.”
Hoe doe je een polscheck?
Stap 1: Verwijder je e horloge van je pols en houd de handpalm naar boven, elleboog enigszins gebogen.
Stap 2. Plaats met je andere hand je wijs- en middelvinger op de pols. Om de hartslag te vinden, moet je misschien wat heen en weer bewegen met je vingers.
Stap 3:
Tel je hartslag gedurende 30 seconden en vermenigvuldig met twee om de pols in slagen per minuut te krijgen. Is de pols onregelmatig? Tel dan gedurende 60 seconde en vermenigvuldig niet.
Stap 4:
Heb je een onregelmatige pols of tel je een pols van 120 of meer? Ga dan eens naar de huisarts.
