Van topsporters wordt gevraagd dat ze liefst overal in de wereld acte de presence geven op de grote toernooien, en presteren op tijden die de beste commerciële revenuen opleveren. Maar de wereld rondvliegen en tegelijkertijd blijven presteren op topniveau lukt niet zomaar, daar heb je het juiste licht op het juiste moment bij nodig.    

Topsport en licht, misschien niet een combinatie die als eerste bij je opkomt, maar het blijkt een match made in heaven. Jacco Verhaeren is voormalig Nederlands Olympisch zwemcoach. Hij vertelt: “Wij werden in Bejing in 2008 voor het eerst geconfronteerd met het zwemmen van finales in de ochtend. Niet in de middag. Dan krijg je dus te maken met ons biologische slaap-waakritme ofwel het –circadiaans ritme-. Daar wisten we toen eigenlijk vrij weinig van, maar wel van de gevolgen van een jetlag.

Daar hadden we genoeg ervaring mee, maar geen wetenschappelijke inzichten. Toen kwam Toine Schoutens, -chrono coach bij Propeaq– in beeld. Toine werkte met lichttherapie voor mensen met winterdepressie en slaap-/waakstoornissen. Op de juiste tijd het juiste licht, bleek het ei van Columbus.”  

De biologisch klok verzetten 

Schoutens legt uit: “Bij een normaal lichttherapie-apparaat gebruik je wit licht dat het daglicht nabootst. Maar de specifieke golflengte die verantwoordelijk is voor het waakeffect is 468 nanometer, en dat is blauw licht. Uiteindelijk praat je over dagelijks 30 minuten van een hele kleine hoeveelheid blauw licht, waardoor je minder of geen melatonine aanmaakt. Dit licht hebben we in het montuur van een bril aangebracht. Dat is een hormoon dat ’s avonds en ’s nachts wordt aangemaakt, en waardoor je gaat slapen. Deze golflengte blauw licht is in staat om de melatoninehuishouding maximaal te beïnvloeden.

Daarnaast heeft het ook nog een effect op je cortisolhuishouding. Cortisol is een stofwisselingshormoon wat ervoor zorgt dat je lichaam glycogeen omzet in energie. Met het juiste schema, kun je dus het slaap-/waakritme van mensen gaan verschuiven, waardoor ze van tevoren al aangepast zijn aan een nieuwe tijdzone.  

Verhaeren vervolgt: “In de topsport gaat het over honderdsten van seconden, om topvorm. Ik durf wel te zeggen dat ik zo’n beetje m’n hele leven heb gewijd aan het leveren van piekprestaties. Daar werk je heel methodisch via training, maar ook via voeding en een uitgekiende planning naartoe. Het is heel mooi dat je hard kunt lopen, fietsen of zwemmen, maar bij een Olympische Spelen gaat het erom dat je het doet op die dag en dát moment. Als sporter is het natuurlijk jammer als je een paar procenten vorm verliest. En niet omdat je niet goed getraind hebt, maar omdat je op een oneigenlijk tijdstip moet presteren. Op moment dat dat piekmoment verschuift wordt het voor mij heel interessant om ervoor te zorgen dat er geen prestatieverlies is. Tussen 7 uur ’s morgens en 19.00 uur ’s avonds zitten echt procenten prestatieverschil, gewoon door het bioritme, dan weet je dat je daar ook iets aan moet doen.”  

Meerdere toepassingen 

Schoutens vult aan: “Wat wij doen is niet het slaap-waakritme verstoren, wij verschuiven.  Het is een mooie techniek en we zijn heel actief in de wereld van de topsport, maar het is ook heel effectief voor mensen die in nachtdiensten werken. Zover wij nu kunnen nagaan maken 800 atleten uit 14 landen gebruik van onze techniek en daar zitten grote landen en grote namen bij.

In de topsport leren we heel veel en kunnen we heel veel betekenen, maar we willen het ook heel graag doorvertalen naar andere maatschappelijke situaties waarin mensen ontregeld zijn door welke oorzaak dan ook. Zelfs mensen met slaap/waak problemen als gevolg van ADHD en Parkinson kunnen hier baat bij hebben. 

Op dit moment zijn er ruim 30 ziekenhuizen waar wij bepaalde lichttoepassingen hebben geïntroduceerd en ook bij politie en defensie wordt onze techniek steeds vaker ingezet, omdat het effect groot is. Voorwaarde is wel dat je mensen goed informeert. Mensen die ermee geconfronteerd worden moeten het snappen en weten. 

Verhaeren:  “Naast de gezondheid en welzijn van mensen, waar Toine terecht een opmerking over maakt, denk ik ook aan de prestatie.  Mensen die in nachtdienst werken moeten vaak ook echt gecompliceerde taken uitvoeren. Denk aan een IC-verpleegkundige, of een chirurg die iemand z’n leven moet redden. Of de chauffeur die om 1 uur ’s nachts moet gaan rijden. Concentratie en prestatie zijn dan echt van belang.”  

Immuniteit & weerstand 

Schoutens besluit: ”In onze moderne 24-uurs maatschappij vergeten we wel eens hoe ongelofelijk belangrijk slaap is. Onderzoek toont inmiddels duidelijk aan dat slaap ook een beschermende factor is voor je weerstand en immuniteit. En dat staat vandaag de dag midden in de belangstelling. We realiseren ons eens te meer hoe belangrijk gezondheid is om je kwaliteit van leven te ondersteunen.”  

Meer weten? Kijk op: http://www.propeaq.com