Overal waar mensen werken, kan ongepast seksueel gedrag voorkomen. Berber Wierstra en Christiaan Kooman van “Partners in Integriteit” weten er alles van. Zij zijn gespecialiseerd in het doen van integriteitsonderzoek en onderzoek naar seksuele intimidatie en worden door organisaties ingeschakeld wanneer er meldingen over ongepast gedrag binnenkomen. “Het is belangrijk dat je als werkgever je beleid en meldregelingen op orde hebt.”
Nadat enkele jaren geleden de MeToo-beweging losbarstte, leek er een omslag te ontstaan in de omgang met seksueel overschrijdend gedrag. Veel organisaties gingen preventief met dit onderwerp aan de slag en brachten hun beleid op orde, zodat medewerkers melding konden maken van ongewenst gedrag. Het schandaal rond het tv-programma The Voice of Holland, laat echter zien dat er nog steeds genoeg misstanden zijn en dat seksueel grensoverschrijdend gedrag in sommige sectoren nog aan de orde van de dag is. Christiaan Kooman en Berber Wierstra, die drie jaar geleden “Partners in Integriteit” oprichtten, zijn niet verbaasd over de misstanden bij The Voice: “Overal waar mensen werken, kan het misgaan.”
Vrijwel alle sectoren
Kooman en Wierstra zijn gespecialiseerd in integriteitsonderzoek en hebben samen al tientallen onderzoeken uitgevoerd naar meldingen van ongewenste omgangsvormen zoals seksuele intimidatie. “Als er binnen een organisatie grote verschillen zijn tussen mensen in macht en positie, is dit een risicofactor voor het ontstaan van grensoverschrijdend gedrag,” aldus Wierstra. “Een andere risicofactor is de aanwezigheid van veel tijdelijke krachten, zoals stagiaires. Die denken soms als hen iets overkomt: als ik mijn mond opendoe, wordt er toch niet geluisterd.” Seksueel overschrijdend gedrag kan volgens Kooman en Wierstra in vrijwel alle sectoren voorkomen. Toch zijn er wel specifieke branches waarin het risico groter lijkt te zijn. “Denk hierbij aan sectoren waar sprake is van een sterke hiërarchie en afhankelijkheid, of sectoren waarbij grenzen tussen werk en privé makkelijk vertroebelen.” Maar zeker ook sectoren als de media, het hoger onderwijs en sport zijn kwetsbaar voor incidenten. “Een promovendus die afhankelijk is van een promotor, een jonge talentvolle sporter die wordt begeleid door een oudere trainer, een aankomend journalist die de goedkeuring van een hoofdredacteur nodig heeft. Overal waar machtsposities zijn en waar afhankelijkheid bestaat, ligt machtsmisbruik en ander grensoverschrijdend gedrag op de loer.”
Voorbeeldfunctie
Volgens Kooman en Wierstra kan een organisatie veel doen om grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer te voorkomen. Zij spreken in dat kader van vier pijlers. “Ten eerste moeten beleid- en regelgeving op orde zijn.” aldus Kooman. “Het gaat dan om zaken als een gedragscode, meldregelingen en interne- en externe vertrouwpersonen. Op die manier weten mensen altijd waar zij terecht kunnen. Als tweede pijler noemt Wierstra het voorbeeldgedrag van leidinggevenden.
“Zij zijn de dragers van de organisatiecultuur en zij moeten signalen serieus nemen. Als medewerkers merken dat er niets gebeurt met een melding, kan dit er ook voor zorgen dat er helemaal niets meer gemeld wordt. Laat staan dat het beleid nog serieus wordt genomen als de leidinggevende zelf zich schuldig maakt aan ongewenst gedrag.”
Bewustwording
Een derde pijler is de bewustwording onder medewerkers. Wierstra: “Wat zijn de omgangsvormen, hoe gaan mensen binnen een organisatie met elkaar om? Durven ze elkaar aan te spreken als zij ongewenst gedrag waarnemen?” Volgens Kooman kan het aanspreken soms ook op een luchtige manier. “Als een collega bijvoorbeeld een foute grap maakt en je voelt je daar ongemakkelijk bij, dan kan je dat ook met een kwinkslag ter sprake brengen.” Voor bedrijven die structureler met het onderwerp omgangsvormen aan het werk willen gaan, zijn er trainingen en workshops.
Passende maatregelen
Ook wanneer alle bovenstaande zaken in orde zijn, kan er nog steeds wel eens iets voorvallen op de werkvloer. Dan komt de vierde pijler in beeld: zorg als werkgever dat je handelt en het niet laat lopen. “Natuurlijk kun je als werkgever niet continu in de gaten houden wat er op de werkvloer gebeurt,” aldus Wierstra. “Maar neem iedere melding sowieso serieus en kom in actie als er een melding binnenkomt.” Deze actie bestaat volgens Wierstra onder meer uit het aangaan van het gesprek met de melder. “Ook kun je eventueel een onderzoek instellen. Op grond van de uitkomsten van het onderzoek kun je zo nodig passende maatregelen nemen, zowel rechtspositioneel als organisatorisch.” Los daarvan, is een goede nazorg van groot belang. De impact die die soort kwesties heeft wordt volgens Kooman en Wierstra namelijk nog wel eens onderschat. Christiaan Ko o m an Berber Wierstra “Als er binnen een organisatie grote verschillen zijn tussen mensen in macht en positie, is dit een risicofactor voor het ontstaan van grensoverschrijdend gedrag.”
Meer informatie over de ondersteuning die Partners in Integriteit organisaties kan bieden is te vinden op www.partnersinintegriteit.nl
