[fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ layout=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none” last=”true” hover_type=”none” link=”” border_position=”all” first=”true”][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container][fusion_builder_container hundred_percent=”no” hundred_percent_height=”no” hundred_percent_height_scroll=”no” hundred_percent_height_center_content=”yes” equal_height_columns=”no” menu_anchor=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” status=”published” publish_date=”” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_position=”center center” background_repeat=”no-repeat” fade=”no” background_parallax=”none” enable_mobile=”no” parallax_speed=”0.3″ video_mp4=”” video_webm=”” video_ogv=”” video_url=”” video_aspect_ratio=”16:9″ video_loop=”yes” video_mute=”yes” video_preview_image=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” margin_top=”” margin_bottom=”” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=””][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ layout=”1_1″ spacing=”” center_content=”no” link=”” target=”_self” min_height=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_image_id=”” background_position=”left top” background_repeat=”no-repeat” hover_type=”none” border_size=”0″ border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” box_shadow=”no” box_shadow_blur=”0″ box_shadow_spread=”0″ box_shadow_color=”” box_shadow_style=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=”” first=”true” last=”true”][fusion_text columns=”1″ column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=””]
In de zorg heerst nogal wat onvrede over de manier waarop zorgverleners de resultaten van hun werk tegenover toezichthouders en zorginkopers moeten verantwoorden. Ze ervaren druk om dit op een rechtlijnige manier in cijfers en percentages uit te drukken, waarbij elke nuance ontbreekt. Het geeft administratieve rompslomp waar ze zelf het nut vaak niet van inzien en gaat ten koste van hun werkplezier. De angst om het fout te doen leidt soms zelfs tot een neiging om die cijfers op te poetsen.
Anders verantwoorden
Als aanzet om hier iets aan te doen, heeft de Raad Volksgezondheid en Samenleving het adviesrapport “Blijk van vertrouwen – Anders verantwoorden voor een goede zorg” uitgebracht. De raad inventariseert de onvrede bij cliënten en zorgverleners en onderzoekt een bevredigender manier van verantwoording. Jan Kremer, raadslid en commissievoorzitter, vindt goede verantwoording op zichzelf noodzakelijk: “Een budget van honderd miljard moet terdege worden verantwoord, het gaat tenslotte om gemeenschapsgeld. Het moet alleen op een fundamenteel andere manier. Verantwoording moet bijdragen aan goede zorg.”
Is dat mogelijk? De huidige verantwoording vindt van buiten naar binnen plaats, met een grote afstand tussen beleid en praktijk, met controleurs veilig achter hun bureau. Het mechanisme is meten, vergelijken, beoordelen, controleren, en reduceren tot een paar getallen. Kremer: “Er is meer nuance nodig. Zorg is vaak complex en kan beter worden beoordeeld door de zorgverleners, die zitten middenin de praktijk.”
De wereld is er klaar voor
Verantwoordingseisen lijken nu vaak gebaseerd op wantrouwen, maar het moet een opbouwend, reflecterend en lerend mechanisme worden, waar de praktijk baat bij heeft. Niet alleen getallen, maar ook de verhalen achter die getallen. Kremer heeft daarvoor een paar concrete oplossingen voor ogen. “De verantwoordelijkheid ligt bij de praktijk, waarop de externe beoordelaars zich dan kunnen richten. Verantwoording komt vanuit menselijke waarden en principes en alle deelnemers, zowel de verzekeraars als de patiënt, de zorgverlener en de beleidsmaker, staan open voor elkaar. Tot slot moet de verantwoording proportioneel zijn, geen onnodige rompslomp.” Volgens Kremer zijn deze oplossingen haalbaar. “De wereld is er klaar voor, zelfs controleurs willen uiteindelijk het goede doen. En er gebeuren al mooie dingen in de praktijk”.
Menselijke zorg als uitgangspunt
Met dit laatste doelt hij op initiatieven die de zorgpraktijk zelf al heeft genomen. In 2014 publiceerde Actiz, de branchevereniging van zorgorganisaties, het manifest ‘Anders verantwoorden’. Hierin wordt gepleit om ‘goede zorg’, gericht op de cliënt als individu, altijd als uitgangspunt te nemen.
Nicolien van den Berg is directeur/bestuurder van Perspekt, een instituut dat organisaties binnen de langdurige zorg ondersteunt in kwaliteitsdenken, en kwaliteitssystemen ontwikkelt. Perspekt voert audits uit en verleent keurmerken.
“Menselijke waarden moeten de basis van de zorg vormen. Dit zijn bijvoorbeeld veiligheid, vrijheid en vertrouwen. Deze waarden moeten per geval kunnen worden afgewogen. De vraag ‘hoeveel vrijheid heb ik over voor veiligheid’ bijvoorbeeld, wordt door iedere cliënt anders beantwoord. Een behandeling houdt daarom altijd een keuze in. Als ik een cliënt wil beschermen tegen vallen, kan dat ten koste gaan van zijn of haar bewegingsvrijheid. De keuze is altijd op een afweging gebaseerd.”
Bloemetjes plukken bij het ravijn
In de dagelijkse praktijk moet een hulpverlener steeds met de cliënt bepalen hoe te handelen binnen het kader van waarden en regels. Waarden en regels kunnen elkaar tegenwerken, wat dilemma’s en risico’s oplevert: “Een mevrouw die niet goed vast voedsel verdraagt, loopt het risico in een stukje brood te stikken, maar kiest er omwille van haar kwaliteit van leven misschien toch voor. Die keuze moet worden verantwoord. Cliënt en hulpverlener moeten allebei bereid zijn het risico te nemen.”
Er bestaan veel van dit soort praktijkverhalen. Er kan kwaliteitsinformatie uit worden afgeleid. Zorginstellingen willen toetsbaar zijn en moeten kwetsbaar durven zijn. “Dat kan alleen als professionals en cliënten in de lead staan en zich daarin vrij voelen.” zegt Van den Berg. “De organisatie moet de zorgverlener helpen keuzes te maken en daarbij veiligheid garanderen. Het is vaak ‘bloemetjes plukken aan de rand van het ravijn’. Risico’s kunnen de kwaliteit van leven van een cliënt vergroten, maar het moet wel zijn vastgelegd dat alle betrokkenen het eens zijn met de gemaakte keuzes. Dát is de verantwoording.”
Begrip voor elkaars positie
Volgens Van den Berg is het belangrijk dat in een organisatie de cliënt, zorgprofessional, mantelzorger, bestuurder en manager meer begrip krijgen voor elkaars positie. Het gezamenlijke belang is goede zorg. Ieder heeft daarbij andere perspectieven, maar als die onderling bekend zijn dan begrijpt men elkaars keuzes beter. “Er ontstaat meer gemeenschappelijkheid, van binnenuit dus.” Cijfers worden minder uit hun context getrokken als het verhaal erachter wordt gehoord. “Dan krijg je duiding van de keuzes die zijn gemaakt. Beloning voor de reflectie die is gedaan, in plaats van straf voor het kale cijfer.”
De eerste resultaten van deze aanpak lijken positief. Van den Berg ziet meer werkplezier ontstaan: “Cliëntgerichte verantwoording geeft zorgverleners ruimte. Ze weten weer waar ze het allemaal voor doen. Het stimuleert, vervult ze met trots. Werken vanuit deze visie is op lerend vermogen en professionele groei gericht.” Over het RVS-rapport is ze enthousiast. “Het geeft een boost, het versterkt het draagvlak in de maatschappij.”
[/fusion_text][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]
